гаварыць

тлумачэнне слова:

  гаварыць, -вару, -ворыш, -ворыць; незакончанае трыванне
    1. Валодаць вуснай мовай. Дзіця пачало гаварыць рана. // Вымаўляць, выгаворваць гукі мовы, словы, фразы. Манера гаварыць. Гаварыць з акцэнтам. ▪ Нешта сціскала глотку і не давала гаварыць. Шамякін. // Валодаць якой-н. мовай. Гаварыць па-руску. Гаварыць па-нямецку.
    2. што і без дапаўнення Выражаць вусна якія-н. думкі, паведамляць факты і інш. Гаварыць праўду. Гаварыць прамову. ▪ Ад усяго сэрца і душы гавару табе шчырае слова, вялікі мой, гераічны і слаўны беларускі народзе. Купала. Гаворыць Сцёпка і на Алёнку не глядзіць, каб па вачах яго не пазнала, што ён трохі туману напускае. Колас. // Раіць, загадваць, навучаць. Вучылася Наташа ўвесь час выдатна і выконвала ўсё, што гаварылі настаўнікі. Шамякін. — Не хадзі, табе гавару, не хадзі... — шаптала .. [Вера] сухімі бяскроўнымі вуснамі. Лынькоў. // Расказваць, паведамляць пісьмова або ў друку (пра аўтара, гісторыю, летапісца і інш.). З. Бядуля сваім творам гаварыў чытачу, што трэба ўмець пад прыемнай знешняй маскай пазнаваць драпежны твар ворага. Кудраўцаў. // Паведамляць, перадаваць якую-н. думку сваім зместам (пра кнігі, дакументы, надпісы і пад.). Абвестка на сцяне дома гаварыла, пра што будзе сход. Чорны. // пераноснае значэнне Выражаць сабой, паказваць на якія-н. думкі, пачуцці. Калі каханне — гавораць вочы Тугой і шчасцем выразней слоў. Чарнушэвіч. Апошнім чытаў вершы сціплы на выгляд хлопец па прозвішчу Заранік. Прозвішча нічога не гаварыла слухачам. Хадкевіч. // Падказваць, прадказваць (пра адчуванні і пад.). А мыслі і сэрца гавораць — Не вер яму [ваяку-прыблудзе], рыжаму, не! Колас.
    3. Весці гутарку, размаўляць з кім-н. — Вы мне, таварыш Кавалькевіч, толькі прыемнасць зробіце, калі са мною пра гаспадарку гаварыць будзеце. Бядуля. Да світання Мы з табою Гаварылі, Сэрца сэрцу Назаўсёды Падарылі... Дзеружынскі. // Абгаворваць каго-, што-н., абмяркоўваць што-н. [Жлукта:] Таварышы, я зусім не хачу, каб пра мяне гаварылі, што я блатмайстар які-небудзь. Крапіва. // неазначальна-асабовы (у 3 асоба дзеяслова множны лік). Ходзяць чуткі, кажуць. Не воўк работа, як гавораць, І ў лес яна не пабяжыць. Колас.
    4. Выражаць сабой што-н., сведчыць аб чым-н., паказваць па што-н. Яны аж стракацелі ў вачах, гэтыя ўмоўныя значкі, якія гаварылі аб партызанскіх атрадах, вазах. Лынькоў.
    5. пераноснае значэнне Праяўляцца ў чыіх-н. паводзінах, учынках, словах і пад. Гэта не я гавару — гора маё гаворыць. З нар. [Наталля:] Я тут не вінавата. Гэта ваша маладосць гаворыць у вас. Крапіва.
    •••
    Гаварыць на карысць каго-чаго — служыць доказам, пацвярджэннем дадатных якасцей каго-, чаго-н.
    Гаварыць на розных мовах — не разумець адзін аднаго.
    Гаварыць у руку — трапляць у тон чыёй-н. размове, падтрымліваць чыю-н. думку, погляд.
    Да трох не гавары каму — пра зласлівага строгага чалавека, які не церпіць пярэчанняў.
    (Ды) што (і) гаварыць — доказаў не патрабуецца, і так зразумела.
    Кроў гаворыць глядзі кроў.
    Што ні гавары — нягледзячы ні на што, у любым выпадку.

Усталюйце новую праграму Скарніка!