гуляць

тлумачэнне слова:

  гуляць, -яю, -яеш, -яе; незакончанае трыванне
    1. з кім-чым і без дапаўнення Забаўляцца, пацяшацца (звычайна пра дзяцей). Гуляць з цацкамі. ▪ Дзеці пабеглі гуляць, і Святлана засталася ў хаце са Сцепанідай Андрэеўнай. Шахавец. Аднойчы Гошка прапанаваў сябрам сабраць усіх малых дзяцей у адно месца і гуляць з імі. Даніленка. // у што. Праводзіць час за якім-н. заняткам з мэтай адпачынку, забавы. Гуляць у жмуркі. Гуляць у шахматы. Гуляць у карты. ▪ Перад выхадам на дэманстрацыю група дзяўчат і хлопцаў гуляла ў валейбол. Лынькоў. // пераноснае значэнне; у што. Займацца якой-н. справай несур'ёзна, для выгляду; прыкідвацца занятым чым-н. Гуляць у дэмакратыю. ▪ [Лютынскі:] Я не з'яўляюся непраціўленцам злу: міндальнічаць і гуляць у шляхетнасць не буду. Крапіва.
    2. Хадзіць паціху для адпачынку, задавальнення; прагульвацца. Гуляць па парку. Гуляць па калідоры. ▪ Першы раз Лабановіч зайшоў да падлоўчага вечарам таго ж самага дня, калі хадзіў гуляць на чыгунку. Колас. // пераноснае значэнне Раз'язджаць, расхаджваць усюды, адчуваючы сябе гаспадаром становішча; гаспадарыць. — Лубян з гранатамі па вёсках гуляе, машыны нямецкія па шашы падрывае. Шамякін. // пераноснае значэнне Перамяшчацца ў розных напрамках, прыводзіць што-н. у рух (пра з'явы прыроды). Над станцыяй гулялі студзеньскія мяцеліцы, вылі і стагналі лютыя вятры. Шчарбатаў. Па саламяных стрэхах гуляў агонь. Бядуля. // пераноснае значэнне Біць, сячы (пра плётку, бізун і пад.). Цень мінуўшчыны праклятай, Дзе бізун гуляў з нагайкай, Змецяцё вы, арляняты, сваёй новай сілай, байкай. Купала. // пераноснае значэнне Шырока распаўсюджвацца (пра хваробу, чутку і пад.). Па Караліне гуляла ўжо чутка, што Салвесевы сыны ледзь не пазабіваліся. Сабаленка.
    3. на чым, у чым. Пералівацца рознымі колерамі. Па небе гулялі паўночныя сполахі. Шамякін. // Быць у руху, змяняцца (пра ўсмешку і пад.). У мельніка гуляла па твары сытая ўсмешка. Чорны.
    4. Быць свабодным ад работы, не працаваць. Гуляць увесь выхадны дзень. ▪ [Стары:] — Цэлае лета, кажаш, гуляеш? Гм, дык чым жа табе нядобра? Дзівак чалавек... Хе-хе! Галавач. // Быць свабодным, незанятым, нявыкарыстаным (пра зямлю, рэчы і пад.). — Нам можна і на падлозе пераспаць, — прапанавала Галя. — Дык чаго гэта на падлозе, калі ложак гуляе. Ён жа ў мяне толькі для красы і стаіць. Сабаленка. Хто часта мяняе, у таго хамут гуляе. Прыказка.
    5. Весяліцца (з песнямі, танцамі і пад). Збірайцеся, людзі, Заходзьце, сябры. Сягоння мы будзем Гуляць да зары. А. Александровіч. // Быць удзельнікам якога-н. свята, урачыстасці. Гуляць вяселле. Гуляць дажынкі. // што. абласное слова Танцаваць, скакаць. — Умею адну толькі польку, дык тут жа яе не гуляюць. Арабей. // пераноснае значэнне Хутка рухацца; весяліцца (пра рыбу, жывёл). На сярэдзіне [азярца] час ад часу разыходзяцца кругі, чуваць усплёск — гуляе рыба. Навуменка.
    6. з кім. размоўнае слова Знаходзіцца ў любоўных адносінах; любіцца. У Васіля была дзяўчына, з якою, як казалі на сяле, ён гуляў ужо каля двух гадоў. Васілевіч. Колькі год я з ім гуляю, А не прыйдзе ў сваты, Толькі ўвечары ад гаю Давядзе да хаты. Дзеружынскі.
    •••
    Вецер (гуляе) у галаве глядзі вецер.
    Гульма гуляць — зусім нічога не рабіць; лодарнічаць. — Чаго ты там молішся? — азвалася мачыха. — Вазьмі ды карове вынесі, а то прывык гульма гуляць, дык работа яму і не рупіць. Сабаленка.
    Гуляць з агнём — брацца за рызыкоўную справу, не думаючы аб выніках.
    Гуляць па руках — перадавацца ад аднаго чалавека да другога, пераходзіць з рук у рукі.
    Гуляць у бірулькі — займацца пустымі справамі, дарма траціць час.
    Гуляць у жмуркі (хованкі) — хітраваць, утойваць што-н. ад каго-н. — А кінь ты, Астап, у жмуркі гуляць, не дзеці мы. Падпілавалі мост Шведавы хлопцы. Лынькоў. — Нешта ты ў хованкі пачаў гуляць? Круціш-круціш. Не чакаў я ад цябе. Кандрусевіч.
    Гуляць у ката і мышку (мыш) — хітраваць, імкнуцца абмануць каго-н.
    Гуляць у маўчанку — ухіляцца ад размовы, адмоўчвацца.
    Хоць у жмуркі гуляй — цёмна, нічога не відаць.

Усталюйце новую праграму Скарніка!