сляза

тлумачэнне слова:

  сляза, -ы; множны лік слёзы (з лічэбнік 2, 3, 4 слязы), слёз; жаночы род
    1. толькі множны лік (слёзы, слёз). Бясколерная, празрыстая саленаватая вадкасць, якая выдзяляецца асобымі залозамі вачэй пры раздражненне болі або моцных перажываннях. Цякуць слёзы. ▪ І Міколка плакаў. Зашыўшыся ў каноплі, ён праляжаў усю ноч, пакуль не выплакаў усіх слёз. Лынькоў. На вачах у Васіля паказаліся слёзы, твар перасмыкнуўся ад болю. Краўчанка. Сівы глядзеў .. [Міколу] ў вочы вялікімі поўнымі слёз вачыма. Брыль. Міхайла Варута ціха ў вус усміхаецца, а Сцёпкава маці ўцірае слёзы радасці і жалю. Колас. / адзіночны лік у значэнне зборны назоўнік Слязу ўспамінаў сатры, Салдатаў лясных матуля! Барадулін. Гаручая сляза пячэ мне вочы. Зарыцкі.
    2. Адна кропля такой вадкасці. Дзве слязы паказаліся з-пад павек, пацяклі па скронях і скацілася на падушку. Арабей. Па левай шчацэ коціцца сляза. Жычка.
    3. толькі множны лік (слёзы, слёз). Плач. Давесці да слёз. ▪ Замест адказу Аўгінька, ледзь стрымліваючы слёзы, жорстка і суха загаварыла. Зарэцкі. Маці ў слёзы: — А мой сынок, а мой сакалок. Якімовіч. [Антусёк:] — Зараз ясна будзе ўсё, Толькі слёз не трэба. Гілевіч. Я тапчуся на ўскраі пагорка, мяне душаць слёзы, і я пытаюся ў кургана: — Татачка, дзе ты тут? Лось. / адзіночны лік у значэнне зборны назоўнік Лёгкі на слязу.
    4. пераноснае значэнне Кропля соку, вільгаці, якая выдзяляецца на паверхні чаго-н., у чым-н. Сыр са слязой.
    5. размоўнае слова Пра гарэлку. [Перагуд:] Падай мне гэту слязу. (Дубавец падае чацвяртушку з гарэлкай). Крапіва. [Рыгор:] «З дарогі за сталом бы пасядзелі, па чарачцы на сон божы ўзялі... Эх, і першачок жа там дома ў мяне! Сляза...» Ракітны.
    •••
    Абліцца слязамі глядзі абліцца.
    Адальюцца каму чые слёзы — хто-н. паплаціцца за зробленае камусьці зло, крыўду і пад.
    Адны слёзы — а) бяда, гора; б) вельмі мала.
    Асушыць слёзы глядзі асушыць.
    Выціснуць слязу глядзі выціснуць.
    Глынуць слёз глядзі глынуць.
    Глытаць слёзы глядзі глытаць.
    Да слёз (цяжка, крыўдна, балюча і пад.) — вельмі, надзвычайна. Было сорамна, брыдка і балюча да слёз, што ў такі адказны момант не здолеў стрымаць сябе. Асіпенка.
    Заліцца (горкімі) слязамі глядзі заліцца1.
    Кракадзілавы слёзы — пра няшчырае, прытворнае шкадаванне, спачуванне.
    Ліць кракадзілавы слёзы глядзі ліць.
    Ліць слёзы глядзі ліць.
    Наліцца слязамі глядзі напіцца.
    Пусціць слязу глядзі пусціць.
    Скрозь (праз) слёзы — са слязамі на вачах, плачучы.
    Слёзы падступілі да горла — гатоў расплакацца.
    Увесці ў слёзы глядзі увесці.
    Умыцца слязамі глядзі умыцца.
    Уцерці слёзы каму глядзі уцерці.

Усталюйце новую праграму Скарніка!