сцяна

тлумачэнне слова:

  сцяна, -ы; множны лік сцены (з лічэбнік 2, 3, 4 сцяны), сцен; жаночы род
    1. Вертыкальная частка будынка, якая служыць для падтрымкі перакрыццяў і для падзелу памяшкання на часткі. Каля цёмнай сцяны гумна Аня прыпынілася, прыслухалася. Мележ. За сцяной, у другім пакоі, пані Мар'я вядзе ў пятым класе арыфметыку. Брыль. Прынесла [Волька] тапчан — якраз ён стаў ад сцяны да сцяны. Скрыган. // звычайна множны лік (сцены, сцен); чаго або якія. Пра які-н. будынак, памяшканне, установу, дзе што-н. адбываецца або хто-н. знаходзіцца. У сценах семінарыі будучы пісьменнік [К. Чорны] захапляецца рускай класікай. Луфераў. За сцяною астрожнай Вязню дорагі, любы Жменька травы мурожнай, Лісцік з бярэзіны, з дуба. Маляўка.
    2. Высокая агароджа з каменя, цэглы і пад. Крамлёўская сцяна. ▪ Іліко і Гіго сядзелі на моле, на каменнай сцяне, што ішла далёка ў мора, адлучала ад яго Паційскую бухту і заканчвалася маяком. Самуйлёнак. А вораг тут, ля гарадской сцяны, І чуцен звон ягоны: Звіняць страмёны, Мячы і дзіды звоняць. Сіпакоў. [Турма] абведзена сцяной мураванай, дротам калючым ублытана. Нікановіч. // толькі множны лік (сцены, сцен); пераноснае значэнне; чаго або якія. Пра непасрэдную блізкасць, подступы да якога-н. горада, крэпасці. Мы ў свой горад прыйшлі Ад Масквы і ад Сцен Сталінграда. Танк.
    3. чаго або якая. Стромая бакавая паверхня чаго-н. Жэнька ўпаў на калені, пацалаваў Івана Сумака .. Потым паклаў абодвух забітых пад сцяну акопа. Шамякін. Перасякаем чыгуначныя лініі і ідзём уздоўж прычальнай сцяны. В. Вольскі. Жоўты пясок .. ледзь не роўнай сцяной вісіць над вадой. Бядуля.
    4. пераноснае значэнне Тое, што аддзяляе, раздзяляе каго-, што-н.; перашкода для чаго-н. Герой проста губляецца перад сцяной судова-паліцэйскіх рагатак і кручкатворства. Навуменка. [Караневіч:] Душа твая імкнулася да цяпла і ласкі, а натыкалася на халодную сцяну. Крапіва. Угаворы, тлумачэнні нават самога Паўла Антонавіча.. — усё сустракала пакутлівую сцяну маўчання. Васілевіч.
    5. пераноснае значэнне; чаго. Цесны рад або суцэльная маса чаго-н., якія ўтвараюць заслону, перашкоду для чаго-н. Сцяна лесу. ▪ Уперадзе, над бліскучай вадою, стаяла белая сцяна туману. Савіцкі. Белы птах .. імчаў па вадзе, пакідаючы за сабою шырокую сцяну пены. Самуйлёнак. За сцяною агню рухаўся ланцуг чырвонаармейцаў. Грахоўскі. // каго. Самкнуты строй людзей. Вакол ваяк стала жывая сцяна народу. Колас. Няспынна, Цеснаю сцяною Мяцежнікі ідуць да гор. Глебка. Жанатыя мужчыны стаялі шчыльнай сцяной і цягнулі басамі. Грамовіч.
    •••
    Глухая сцяна — суцэльная сцяна без акон і дзвярэй.
    Капітальная сцяна — асноўная сцяна, якая служыць апорай для страхі.
    Біцца галавой аб сцяну глядзі біцца.
    Ілбом сцяны не праб'еш глядзі прабіць.
    (І) сцены вушы маюць — трэба гаварыць асцярожна, таму што могуць падслухаць.
    Кітайская сцяна — пра поўную ізаляванасць ад знешніх уплываў (ад назвы старадаўняй сцяны, якая аддзяляла Кітай ад Манголіі).
    Лезці на сцяну глядзі лезці.
    Між чатырох сцен (жыць, сядзець і пад.) — а) не маючы ні з кім зносін, у адзіноце; б) не выходзячы з дому.
    Прыперці да сцяны глядзі прыперці.
    Свае сцены — пра свой дом. Мы перабраліся ў свае сцены, як толькі зляпілі печ. Палтаран.
    Ставіць да сцяны глядзі ставіць.
    Стаць сцяною глядзі стаць.
    Сцяна да сцяны — у непасрэднай блізкасці, па суседству, паблізу (жыць, знаходзіцца і пад.).
    Як за каменнай (мураванай) сцяной — пад надзейнай аховай, спакойна (жыць, быць, адчуваць сябе і пад.).
    Як у (аб) сцяну (сценку) гарохам — не рэагуе, не звяртае ніякай увагі па што-н. сказанае.

Усталюйце новую праграму Скарніка!