шукаць

тлумачэнне слова:

  шукаць, -аю, -аеш, -ае; незакончанае трыванне, каго-што і чаго.
    1. Старацца знайсці, выявіць (скрытае, схаванае, згубленае). Дрыготкімі ад узрушанасці рукамі .. [Маша] шукае плацце і не можа знайсці. Мележ. Было чуваць, як .. [незнаёмы] атрасаецца ад дажджу, доўга выцірае ногі і шукае ўпоцемках клямку. Грахоўскі. Памуляліся швагры — нічога не зробіш: трэба ехаць шукаць кабыліцу. Якімовіч. [Крамарэвіч] доўга шукаў сцежкі. Чорны. // Займацца пошукамі, старацца даведацца пра наяўнасць, месцазнаходжанне каго-, чаго-н. Шукаць кватэру. ▪ Як толькі прыходзіў свежы нумар газеты, Міхалка з нецярплівасцю шукаў на яе слупках сваю карэспандэнцыю. Бядуля. [Таня] мусіла брыгадзіра шукаць, а брыгадзір, сказалі ёй, недзе ля трактара, у полі. Гроднеў. // Прабівацца, рабіць праход, выйсце адкуль-н. Глядзі — скрозь ковы ледзяныя Сачацца кропелькі жывыя, Дарогу новую шукаюць І лёд вадою заліваюць. Колас. Туман. Раса шукае выйсця — Стрывожаная вецярком, З пажоўклых жылаватых лісцяў, Нібы з далоняў, лье цурком. Панчанка.
    2. Дабівацца, патрабаваць чаго-н., старацца атрымаць што-н. Шукаць сустрэч. Шукаць дапамогі. ▪ Вольга Аляксандраўна доўга шукала работы. Новікаў. [Шабуня] нібы шукаў падтрымкі ў камісара. Мележ. Верка ўпарта шукала выпадку бліжэй пазнаёміцца з Косцем. Карпюк. // Імкнуцца, крочыць да чаго-н. новага, перадавога, больш дасканалага. Шукаць, ствараць Такое трэба нам сугучча, Дзе б сэрца Леніна жыло, — Яно да дружбы неўміручай Народы нашы прывяло. А. Александровіч. — Цьфу! Якая гэта агіднасць! — думаў далей малады настаўнік: — Жывеш, складаеш планы, чагось шукаеш, чагось дабіваешся, спадзяешся, а прыйдзе час — і ты будзеш труп, гніль, спажытак чарвей. Колас.
    •••
    Бобу ў гаросе шукаць — рабіць што-н. бяссэнснае, недарэчнае, бязмэтнае.
    З хлеба крошак шукаць — быць незадаволеным тым, што ёсць, рэальна існуе.
    Удзень са свечкаю (днём з агнём) шукаць — пра тое, што вельмі цяжка, немагчыма адшукаць, знайсці.
    Цераз хлеб ды хлеба шукаць — ад добрага ды шукаць лепшага.
    Шукаць вачамі — імкнуцца ўбачыць каго-, што-н. [Партызаны] вярнуліся ў сасоннік, дзе Шура начаваў, — ён шукаў вачамі мясціну, выкладзеную хваёвымі лапкамі, і не знаходзіў. Навуменка.
    Шукаць ветру (лавіць вецер) у полі — пра марныя пошукі каго-н.
    Шукаць гуза — парывацца на непрыемнасці.
    Шукаць дурняў — старацца абхітрыць, падмануць каго-н.; хітрасцю прымушаць каго-н. рабіць што-н.
    Шукаць лёгкага хлеба — пазбягаць цяжкасцей, старацца ўсё рабіць, не прыкладаючы ўласнай працы, намаганняў.
    Шукаць пятлі на шыю — лезці ў небяспечныя, рызыкоўныя справы.
    Шукаць слоў (слова) — з цяжкасцю падбіраць патрэбныя словы, мець цяжкасці з выражэннем думак.
    Шукаць учарашняга дня — спадзявацца вярнуць тое, што назаўсёды страчана, чаго ўжо няма.
    Шукаць як хлеба — надта шчыра, старанна шукаць чаго-н.

Усталюйце новую праграму Скарніка!