жыццё

тлумачэнне слова:

  жыццё, -я, ніякі род
    1. Асобая форма руху матэрыі, якая ўзнікла на пэўным этапе яе развіцця і прадстаўлена вялікай колькасцю асобных арганізмаў. Узнікненне жыцця на Зямлі.
    2. Фізіялагічны стан усяго жывога ад зараджэння да смерці. Што ні кажы, а жыццё, ужо само па сабе, ёсць радасць, вялікае шчасце, бясцэнны дар. Колас. Чалавеку жыццё раз даецца. Чорны. // Функцыяніраванне арганізма, звязанае з яго ўзнікненнем, развіццём і разбурэннем. Хлопчык ляжаў на ложку без усялякіх адзнак жыцця. Шамякін.
    3. Паўната праяўлення фізічных і духоўных сіл; душэўны ўздым, натхненне. І гучыць яно [роднае слова] ў полі і ў кузні, За рулём і ў рабочым страі — Скрозь, дзе нашы гарачыя будні, Дзе жыццё на пярэднім краі. Гілевіч. Ты вольным стаў, наш край, цяпер, К жыццю Кастрычнікам прызваны. Колас.
    4. Час існавання каго-н.; век. Свае худыя, так мала ў жыцці цалаваныя рукі,.. [маці] трымала мазалямі да мазалёў. Брыль. Жыццё пражыць — не поле перайсці. Прыказка. // якое або дзе. Перыяд у існаванні каго-н., абмежаваны рамкамі прабывання дзе-н. Партызанскае жыццё. ▪ Доктар усё жыццё змагаўся за ўзорную чысціню ў сялянскіх хатах. Шамякін. // Сукупнасць усяго перажытага і зробленага чалавекам. Апанасу ўспомнілася ва ўсіх драбніцах яго жыццё. Кавалёў.
    5. таксама множны лік (жыцці, -яў). Пра жывую істоту як носьбіта жыцця. Тыдні заступалі і адыходзілі, а хвароба трымала ў агідных кіпцюрах маладое жыццё. Мурашка.
    6. Умовы і спосаб існавання каго-н.; быт. Савецкі лад жыцця. Заможнае жыццё. Сямейнае жыццё. ▪ [Сяляне] па-новаму працавалі і будавалі сваё жыццё. Залескі.
    7. чаго або якое. Існаванне ў развіцці, у руху (пра народ, дзяржаву, установу і пад.). Літаратурнае жыццё. Мірнае жыццё краіны. / Аб прыродзе, неарганічным свеце, фізічных целах і пад. Жыццё зямлі. Жыццё акіяна. Жыццё лесу.
    8. Навакольная рэчаіснасць; быццё. Сувязь навукі з жыццём. ▪ І вось перамянілася жыццё, перамяніўся і погляд на яго, на рэчы, на самую прыроду. Чарнышэвіч. Строгай мяжы паміж летуценнем і сапраўдным жыццём панна Ядвіга не ведае. Бядуля.
    9. Рух, ажыўленне, якія ўтвараюцца жывымі істотамі. Злева чулася гаманлівае жыццё галоўнай вуліцы. Шыцік.
    •••
    Корань жыцця глядзі корань.
    Аддаць жыццё за каго-што глядзі аддаць.
    Выклікаць да жыцця глядзі выклікаць.
    Дараваць жыццё каму глядзі дараваць.
    Даць жыццё каму глядзі даць.
    Жыццё-быццё — тое, што і жыццё (у 6 знач.).
    Загубіць жыццё глядзі загубіць.
    Кончыць жыццё глядзі кончыць.
    Не ад добрага жыцця — з гора, з бяды.
    Не даваць жыцця каму глядзі даваць.
    Не на жыццё, а на смерць — не шкадуючы жыцця, самым рашучым чынам.
    Паміж (між) жыццём і смерцю — у вельмі небяспечным для жыцця становішчы.
    Паплаціцца жыццём глядзі паплаціцца.
    Пуцёўка ў жыццё глядзі пуцёўка.
    Пытанне жыцця або смерці глядзі пытанне.
    У жыцці не... — ніколі.

Усталюйце новую праграму Скарніка!