рот

тлумачэнне слова:

  рот, -а, месны склон -роце; множны лік раты, -оў; мужчынскі род
    1. Поласць паміж верхняй і ніжняй сківіцамі і шчокамі да глоткі. [Маёр:] — У нас тут, бачыце, чарніц вельмі многа. Я вось вяртаўся з заставы ды так і не вытрымаў, злез з каня ды давай заграбаць іх у рот, як мядзведзь. Брыль. Не адчуваў голаду пакуль што і Віктар, толькі ў роце было неяк нядобра. Маўр. // Разрэз губ. — Нічога, і мне яшчэ засталося, — выцер чамусь рукавом рот Антось. Васілевіч. // Пашча, дзюба ў звера, рыбы, птушкі. З рота [у дзіка] тырчаць вялікія, вострыя, як нажы, і загорнутыя ўгору іклы, — грозная і небяспечная для ворагаў зброя. В. Вольскі.
    2. пераноснае значэнне размоўнае слова Тое, што і ядок. Тры дзесяціны зямлі, вядома, не маглі пракарміць сем ратоў, як часта казаў сам пісьменнік. Бядуля. Каб скараціць выдаткі і пазбавіцца ад лішняга рота, .. [Ліда] разлічыла Олю і ў гэтыя ж яслі аддала Аліка. Васілевіч.
    •••
    Адкрыць рот глядзі адкрыць.
    Глядзець у рот глядзі глядзець.
    Закрыць рот каму глядзі закрыць.
    Замазаць рот каму глядзі замазаць.
    Заткнуць рот каму глядзі заткнуць.
    Заціснуць рот каму глядзі заціснуць.
    Макавага зярнятка (макавай расінкі) у роце не было глядзі быць.
    На поўны рот — папоўніцы, удосталь (есці).
    Ні кроплі (каплі) у рот не браць глядзі браць.
    Пальца ў рот не кладзі каму глядзі класці.
    Разявіўшы рот глядзі разявіўшы.
    Разявіць рот глядзі разявіць.
    Рот не закрываецца ў каго — а) пра ахвотніка многа і пустое гаварыць. — Гэта твой язык жахаецца і направа і налева, дурань, — адказваў Сідар, не пазіраючы на Антося, бо ці варта на такога дурня глядзець! — У цябе і рот не закрываецца, пустальга. Чарнышэвіч; б) пра вялікае хаценне спаць, частае пазяханне; в) пра таго, хто часта і многа есць.
    У рот не лезе што глядзі лезці.
    У роце растае глядзі раставаць.
    У роце расце глядзі расці.
    Як вады ў рот набраць глядзі набраць.



 

Русско-белорусский словарь «Скарнік» | слов в базе: 107141

     А Б В Г Д Е Ё Ж З И Й К Л М Н О П Р С Т У Ф Х Ц Ч Ш Щ Э Ю Я

Белорусско-русский словарь «Скарнік» | слов в базе: 112462

     А Б В Г Д Е Ё Ж З І Й К Л М Н О П Р С Т У Ф Х Ц Ч Ш Э Ю Я

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы | слоў у базе: 96698

     А Б В Г Д Е Ё Ж З І Й К Л М Н О П Р С Т У Ф Х Ц Ч Ш Э Ю Я


el-skrynka: lit.serge2@gmail.com